Odsłonięcie tablicy pamięci Polaków ratujących Żydów - Gruszów, 18 czerwca 2021
W Gruszowie (gm. Raciechowice, pow. myślenicki) 18 czerwca 2021 r. odbędzie się uroczystość odsłonięcia tablicy pamięci Anieli i Franciszka Szewczyków, mieszkańców miejscowości, którzy podczas II wojny światowej nieśli pomoc żydowskim współobywatelom z rodzin Goldbergów oraz Federgrünów.
Program uroczystości:
godz. 17.00 – msza święta w kościele pw. Rozesłania Świętych Apostołów w Gruszowie,
po nabożeństwie odsłonięcie tablicy, okolicznościowe przemówienia, składanie kwiatów,
koncert uczniów Szkoły Muzycznej I stopnia im. Oskara Kolberga w Czasławiu.
Organizatorzy uroczystości: wojewoda małopolski Łukasz Kmita, wójt gminy Raciechowice Wacław Żarski, dyrektor Oddziału IPN w Krakowie dr hab. Filip Musiał. Uroczystość pierwotnie miała się odbyć w marcu w związku z obchodami Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, ale została odwołana z powodu pandemii koronawirusa.
Jak Szewczykowie z Gruszowa ratowali Żydów
W miejscowości Gruszów, w niewielkim domu naprzeciwko kapliczki mieszkali Aniela i Franciszek Szewczyk wraz z trójką dzieci. Jesienią 1941 r. poprosiła ich o pomoc czteroosobowa żydowska rodzina Goldbergów: Jerzy i Giza oraz dwójka dzieci – Lilka i Jan. Rodzina Szewczyków miała świadomość kar grożących ze strony Niemców, mimo to postanowiła pomóc potrzebującym.
W specjalnie ocieplanym spichrzu obok domu Szewczyków żydowska rodzina była przechowywana i żywiona przez prawie rok. Gdy Goldbergom udało się załatwić fałszywe dokumenty, wyjechali do Bochni. Ich wyprowadzka nie zakończyła jednak akcji pomagania Żydom przez dzielną rodzinę z Gruszowa. Wkrótce po wyjeździe Goldbergów Szewczykowie przez kilka miesięcy ukrywali trzy osoby z innej żydowskiej rodziny – Federgrün (Marię Federgrün, jej brata oraz siostrzenicę Milkę Minzer). Wszyscy oni przeżyli wojnę.
Jerzy Goldberg zmarł w Bochni śmiercią naturalną. Żydowska rodzina przeniosła się wtedy do Krakowa, gdzie również znalazła bezpieczne schronienie.
Syn Jan Goldberg-Kruczkowski pod ps. „Domeyko” został żołnierzem Armii Krajowej. Zginął w walce z Niemcami 22 października 1944 r. Matka wraz z córką doczekała szczęśliwie zakończenia wojny. Obie wyjechały do Francji. W 1997 r. o przyznanie tytułu Sprawiedliwi wśród Narodów Świata dla rodziny Szewczyków wystąpiła najmłodsza córka Goldbergów. Świadectwo o pomocy otrzymanej od rodziny Szewczyków złożyła po wojnie także Maria z d. Federgrün oraz jej siostra, matka Milki, Paulina z d. Federgrün.
Franciszek i Aniela Szewczykowie otrzymali tytułu Sprawiedliwi wśród Narodów Świata pośmiertnie. Uhonorowany został także ich najstarszy syn, Józef.
